Witamina C
Inaczej kwas askorbinowy,
jest najbardziej popularną witaminą. Należy do grupy witamin
rozpuszczalnych w wodzie. Większość zwierząt, dzięki posiadaniu
w wątrobie odpowiedniego enzymu potrafi syntetyzować kwas
L-askorbinowy w organizmie. Niestety człowiek, podobnie jak kilka
innych gatunków zwierząt (np. małpy, świnki morskie) nie posiada
tego enzymu, przez co musi dostarczać witaminę C wraz z
pożywieniem. Na szczęście dla nas witamina ta jest przyswajalna
przez organizm w 70-80%, wchłanianie zachodzi w dwunastnicy i
początkowym fragmencie jelita cienkiego (palenie papierosów może
zmniejszyć wchłanianie wit. C). Niewielkie ilości kwasu
askorbinowego są magazynowane w nadnerczach, mózgu, wątrobie,
gruczołach śluzowych, trzustce oraz płucach.
Witamina C jest najbardziej znanym
antyoksydantem, chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Pełni
rolę ochronną w chorobach serca i naczyń krwionośnych. Zwiększa
odporność poprzez aktywność komórek natural killer, oraz
limfocytów B i T. Ponadto bierze udział w syntezie hormonów i
transmiterów, zwiększa przyswajanie żelaza niehemowego oraz
wapnia, regeneruje tokoferol z jego postaci wolnorodnikowej, reguluje
ciśnienie tętnicze, bierze udział w biosyntezie karnityny, bierze
udział w odbudowie tkanek podczas gojenia się ran, pomaga w
utrzymaniu zdrowych dziąseł.
Kwas askorbinowy jest nietrwały,
wrażliwy na światło i wysoką temperaturę, co sprawia, że
podczas parzenia, mimo dobrej rozpuszczalności witaminy C w wodzie,
jej część ulega degradacji. Suszenie, odgrzewanie czy też szybkie
rozmrażanie potraw przyspieszają rozkład witaminy C. Podczas
przygotowania potraw straty mogą wynosić od 20% podczas
przygotowywania surówek aż do 50% podczas gotowania warzyw. Zbyt
długie przechowywanie owoców i warzyw również prowadzi do utraty
witaminy C. Aby uniknąć strat zamiast gotowania warzyw w wodzie
zaleca się przyrządzanie na parze.
Uważa się, że zarówno kwas
askorbinowy jak i jego sole oraz estry dodane do żywności są
substancjami prozdrowotnymi, ich działanie jest identyczne do
naturalnej witaminy C.
E 300 – kwas askorbinowy
E 301 – askorbinian sodu
E 302 – askorbinian wapnia
E 304 – estry kwasów tłuszczowego i
kwasu askorbinowego
Zawartość
witaminy C mg/100g
|
|
Owoce
|
Warzywa
|
Acerola 1600
|
Nać pietruszki 269
|
Owoce dzikiej róży 250-800
|
Papryka 125-200
|
Czarne porzeczki 150-300
|
Brukselka 65-145
|
Baobab 300
|
Brokuły
65-150
|
Truskawki 46-90
|
Kalarepa
70-100
|
Kiwi 84
|
Kalafior
37-70
|
Grejpfrut 30-70
|
Kapusta
35-70
|
Cytryny 40-60
|
Szpinak
40-84
|
Pomarańcze 30-50
|
Czosnek
31
|
Porzeczki czerwone i białe 26-63
|
Szczypiorek
58
|
Agrest 25-40
|
Fasolka szparagowa 25-30
|
Maliny 19-37
|
Ziemniaki 20
|
Niedobór witaminy C
Niedobór witaminy C może prowadzić
do powstawania szkorbutu, aktualnie jest to bardzo rzadko występująca
choroba, dawniej jednak stanowiła ona poważny problem, szczególnie
wśród marynarzy. Objawem niedoboru są również osłabienie
organizmu, wzmożona podatność na infekcje i zmęczenie,
zmniejszenie wydolności fizycznej, krwawienie z dziąseł.
Długotrwałe niedobory mogą prowadzić do zmian nowotworowych,
miażdżycowych oraz podwyższonego ciśnienia tętniczego.
Nadmiar witaminy C powoduje zwiększenie
wydalania kwasu moczowego i szczawianów, co może prowadzić do
powstawania kamieni nerkowych.
Witamina C podawana dożylnie w
wysokich dawkach jest stosowana w leczeniu nowotworów.
Ostatnio popularność zyskuje witamina
C lewoskrętna, jest reklamowana jako lek dla wszystkich, na wszystko
– jedyna działająca odmiana witaminy. Jednak kwas L-askorbinowy
jest zawsze prawoskrętny (skręca płaszczyznę światła
spolaryzowanego w prawo). Witamina C lewoskrętna nie istnieje.
Źródła:
Janda K., Kasprzak M.,
Wolska J. - „Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i
występowanie”,
Miktus M. - „Witaminy”
Żywienie i zdrowie,
styczeń/2000
Saran – Jagodzińska A.
- „Witamina C lewoskrętna, która nie istnieje” Food
Forum 3/2016
Brak komentarzy :
Prześlij komentarz